Karaman Belediyesi İmar Durumu Sorgulama

Karaman’ın eski adı Lârende olup, bu ismin Hitit şehirlerinden “Lanta” ve “Lalanta” ile Laranta isimli bir merkezden geldiği ve şehir adının tarihsel süreçte değişim yaşayarak özellikle Türk döneminde incelerek Lârende hâlini aldığı kabul edilmektedir. Lârende adı, Hitit döneminden XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar kullanılmıştır. Osmanlı döneminde ise Lârende adının yanında Karamanoğullarına izafeten Karaman adı da kullanılmaya başlanmıştır. Nitekim klasik dönem Osmanlı belgelerinde “Lârende nam-ı diger Karaman” seklinde geçmiştir. Ayrıca şehir surla çevrili olduğu için “Mahmiye-i Lârende” diye de adlandırılmıştır.

Şehre ilk önce ne zaman, kimlerin yerleştiği konusunda kesin bir bilgi yoktur. Fakat kalenin üzerinde oturduğu tepenin muhtemelen bir Neolitik dönem höyüğü olması, ayrıca Hititler döneminde bu bölgede Lârende adına benzeyen Lalanta veya Lanta adında bir yerleşim yerinin olması, burada insanların MÖ 8000’den beri yaşadığını göstermektedir. Şehir önce Hititler, ardından sırasıyla VII. yüzyılda Frigyalılar, VI. yüzyılda Lidyalılar, V. yüzyıl sonlarında Perslerin hâkimiyeti altına girdi.

Lârende ve çevresi, verimli ovaları ve geri kalan bölgesindeki hayvancılık üretimi ile Akdeniz ve İç Anadolu’yu birbirine bağlayan Gülek ve Sertavul geçitlerinin geçtiği tarihî ticaret yollarının geçmek zorunda olduğu bir güzergâha bağlı geniş yerleşim alanlarının başkenti ve pazarı olmasına bağlı olarak Karamanoğulları döneminde çok büyümüştü. Öyle ki Karaman tarihçisi Şikârî, Fatih’in (1451-1481) emriyle Gedik Ahmet Paşa’nın (ö.1482) ele geçirdiği sırada şehri anlatırken 117 mahalle, 4 büyük cami, 307 vakit mescidi, 29 hamam, 4 medrese, 7 hânkahı yıktığını yazar. Başka bir yerde ise Gedik Ahmet Paşa’nın Lârende’yi Karamanoğlu Kasım Bey’in (ö.1483) elinden alınca onun sarayı yerine bir hisar yaptırıp Karamanoğullarından kalma ne kadar büyük bina varsa yıktırıp malzemesini hisar inşa ettirirken kullandığını yazmaktadır. Yine Şikârî, şehir Osmanlılara geçince yapılanları bir bir anlatmıştır. Buna göre Gedik Ahmet Paşa, bir orduyla gelerek Lârende’yi ateşe vermiş, şehri harap etmiştir. Bu sırada birçok güzel saray, köşk ile Sultan, Nizamşah, Kaşi, Hasan Basri ve Karaman camilerini yıkmıştır.

Bu bilgiler bize Lârende’nin Karamanoğulları döneminde ulaştığı parlak devri gösterdiği gibi aynı zamanda Osmanlı darbesi ile büyük bir yıkım yaşadığını da göstermektedir. Karamanoğulları döneminden kalan şehrin çekirdeğini oluşturan yapısal ögelerden Aktekke Camii, Pir Ahmet Camii, Çelebi Camii, Hacıbeyler Camii, Kaya Halil Camii, Saadeddin Ali Camii, Siyahse Camii, İbrahim Bey İmareti ve Bedesteni, Hatuniye Medresesi, Emir Musa Medresesi, Alpgazi Hamamı, Emirşah ve Hatun Hamamı gibi eşsiz eserler yanında yapım yılı belli olmayan ancak Karaman dönemine aitliği ispat edilmiş cami, mescit, hamam, medrese, zaviye çeşme ve han gibi yapılar yanında şehrin içme su yollarının bu dönmede yapılması şehrin zenginliğini ve mekânsal boyutunu göstermektedir.