Rize Belediyesi İmar Durumu Sorgulama
Rize ili 3922 km² yüzölçümü ile ülkemizin en küçük alana sahip illeri arasında yer (72.sırada) almaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde ise Artvin (7367 km² ), Giresun (6832 km²), Gümüşhane (6437 km²) ve Trabzon (4664 km²)’ dan sonra 5. sırada bulunmaktadır. İlin engebeli topoğrafyası ilçelerin yüzölçümleri arasında büyük eşitsizliklerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. En fazla yüz ölçümüne sahip ilçeler, İkizdere (954 km²), Çamlıhemşin (700 km²) ve Ardeşen (629 km²) ilçeleri olup, 23 km² yüzölçümü ile ilin en küçük ilçeleri ise Derepazarı ve İyidere’dir.
Komşu illere göre (Erzurum, Artvin, Trabzon ve Bayburt) yüz ölçümü bakımından 4. sırada yer alan Rize, nüfus bakımından Erzurum (778195 kişi) ve Trabzon’dan (757898 kişi) sonra 3. sırada bulunmaktadır (Tablo 3). Nüfus yoğunlukları değerlendirildiğinde km²’ye 162 kişi ile Trabzon en fazla nüfus yoğunluğuna sahip il olarak dikkat çekmektedir. Trabzon’u 83 km²/kişi ile Rize ili takip etmektedir. Karadeniz kıyısında yer alan bu illerin yüz ölçümlerinin küçük nüfuslarının fazla olması km²’ye düşen insan sayısını artırmıştır. Engebeli ve sarp topoğrafyanın varlığı nüfusun sahilde ve vadi içlerinde toplanmasına yol açmıştır. Diğer komşu iller incelendiğinde Erzurum’un yüz ölçümünün fazla (25323 km²), Bayburt’un ise değerlendirmeye alınan iller arasında en az nüfusa (75797 kişi) sahip olduğu görülür. Dolaysısıyla Artvin İle Bayburt illerinin km²’ye düşen kişi sayısı Trabzon ve Rize’ye göre oldukça düşüktür.
Nüfus miktarı bakımından ülkemizde 56. sırada yer alan Rize, Türkiye nüfusunun ancak ‰ 4.3’ ne sahiptir. İlin bulunduğu Doğu Karadeniz Bölümü’ndeki iller arasında değerlendirildiğinde; Trabzon (757898 kişi) ve Giresun (419555 kişi)’ dan sonra 324152 kişi nüfusu ile 3. sırada yer alır. İlçelere göre nüfus miktarları incelendiğinde; Rize’de merkez ilçenin, il toplam nüfusunun (324152), %44’ne sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bir bakıma neredeyse il nüfusunun yarısı, içerisinde il merkezinin de yer aldığı merkez ilçede yaşamaktadır. Nüfus miktarı bakımından merkez ilçeyi, Çayeli (42206), Ardeşen (40341) ve Pazar (30471) ilçeleri takip etmektedir. Hemşin (2022), Çamlıhemşin (5976) ve Derepazarı (7200) ilçeleri ise ilin en az nüfuslu ilçelerini oluşturmaktadır.
Türkiye’nin 2012 yılı nüfus yoğunluğu km²’ye 97 kişi, Rize ili ise ülke ortalamasının altında olup km²’ye 83 kişidir. Merkez ilçe km²’ye 566 kişi ile en kalabalık ilçeyi oluşturmaktadır. Bunu İyidere (358 kişi), Derepazarı (313 kişi) ve Pazar ilçeleri takip etmektedir (Tablo 2). Nüfus yoğunluğu en az olan ilçeler ise; İkizdere ve Çamlıhemşin (6kişi) ilçeleridir. Doğal olarak yüz ölçümlerine göre kalabalık nüfusa sahip olan ilçelerde nüfus yoğunluğu fazla, yüz ölçümleri büyük ancak nüfus miktarı az olan ilçelerde ise yoğunluğu düşük değerlerde kalmaktadır. Burada dikkat çeken bir başka husus kıyıda tarım ve yerleşmeye elverişli arazi miktarı arttıkça ilçelerin nüfusları artmakta, iç kısımlarda yer alan ilçelerde (Çamlıhemşin-İkizdere) ise tarım ve yerleşmeye elverişli arazi miktarları azalmasına bağlı olarak ilçelerin nüfusları azalış göstermektedir (Tablo 2). Karadeniz kıyısında nüfus yoğunluğunun fazla olmasında göçlerin de etkisi büyüktür. Çünkü ülkemizde iç göçler genellikle doğudan batıya şeklinde gerçekleşirken, Karadeniz Bölgesi’nde ise iç kısımlardan sahildeki yerleşmelere doğru gerçekleşmektedir.
Rize ili’nin tarihsel süreçteki idari taksimatı incelendiğinde, 1640 yılında Rize’nin de bağlı olduğu, Trabzon eyaletinin 5 sancağı vardı. Bu 5 sancaktan bir tanesi Lazistan’ın merkezi olan Günye “Gonye” (Aşağı Batum) idi. Kazaları ise, Atina (Pazar), Sumla, Viçe, (Fındıklı) ve Arhavi’den oluşmaktaydı. Trabzon Tarihi’ni kaleme alan Şakir Şevket, Fındıklı, Hopa ve Arhavi kazalarından bahsederken, buralarının mahsul ve mamulatının Pazar kazası gibi dışarılara satılacak kadar çoklukta ve kıymette olmadığını, buranın ahalisinin ziraat ve ticaretle meşgul olup, silahşörlükle meşhur olduklarını belirtmiştir. Ayrıca Lazistan Sancağına bağlı olarak gösterilen bölgede; Rize, Pazar, Hopa ve Arhavi’den oluşan dört kazanın bulunduğunu, bunların 120 köy, 235396 dönüm arazileri ile 9649 tane de evlerinin olduğunu yazmıştır.
