İmar kanununda bölge planları çevre düzeni planı ve nazım imar planı gibi yerel planların dikkate alması gereken en üst ölçekli yerel plan olarak belirlenmiştir. 10. Kalkınma Planı ile öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olacak şekilde, Türkiye’nin 2023 hedeflerine hizmet etmek üzere ve İstanbul 2023 vizyonu bağlamında hazırlanan İstanbul Bölge Planı, İstanbul’un sosyoekonomik gelişme eğilimlerini, gelişme potansiyelini, öncelikli müdahale alanlarını ve sektörel hedeflerini ortaya koyan; başta yerel yönetimler olmak üzere kamu kurumlarının hazırlayacakları stratejik planları da yönlendiren üst ölçekli bir plan niteliğindedir. Planların kapsadıkları alan ve amaçları açısından planlama kademelerinin ve bu kademelerin ilişkilerinin belirlendiği 3194 sayılı İmar Kanunu’na göre Bölge Planı, İstanbul’un sosyoekonomik kalkınmasını sağlamak amacıyla ulusal düzeyde üretilen plan, politika ve stratejiler ile yerel düzeyde yürütülecek faaliyetler arasındaki ilişkiyi belirlemektedir. İstanbul halkının da karar alma süreçlerine azami düzeyde katılım ve katkılarını sağlayarak İstanbul’un geleceğinin, bizzat İstanbullular tarafından tasarlanmasını amaçlamıştır. İstanbul’un 2023 vizyonu ile bu vizyona ulaşmak için strateji süreci şu şekildedir;
Mevcut Durum Analizi
İstanbul benim vizyon toplantısı
Tematik toplantılar
İstanbul Bölge Planının ilkeleri katılımcılık, yaşam odaklılık, yerellik, etkinlik, çeşitlilik, eşitlik ve denge, enerji, bütüncüllük ve bilimsellik olarak belirlenmiştir. İstanbul Bölge Planı, “Yaratıcı ve Özgür İnsanlarıyla, Yenilik ve Kültür Kenti; Özgün İstanbul” vizyonuna ulaşmak üzere 3 ana gelişme ekseni altında, 23 öncelik alanı, 58 strateji, 476 hedef ve bazı konularda tedbirler içerecek şekilde hazırlanmıştır. İstanbul Bölge Planı’nın kurgusu aşağıdaki gibidir;
Katılımcı bir süreçle hazırlanan Bölge Planı’nda, İstanbul’un ekonomik, sosyal ve mekânsal gelişimini dengeli bir biçimde ele almak üzere belirlenen 3 gelişme ekseni şu şekildedir:
1. Küresel Ekonomide Söz Sahibi, Yüksek Katma Değer Üreten, Yenilikçi ve Yaratıcı Ekonomi
2. Adil Paylaşan, Kapsayıcı ve Öğrenen Toplum
3. Keyifle Yaşanan, Özgün Kentsel Mekânlar ve Sürdürülebilir Çevre
2023’e doğru İstanbul’un yenilik, yaratıcılık ve yüksek katma değerli faaliyetlerde küresel çekim merkezi olması ve küresel değer zincirlerinde rekabetçi bir konum edinmesi amaçlanmaktadır.35Ekonomik alanda yaratılan kazanımların sosyal gelişmeyi de beraberinde getirmesi ve İstanbul’da bütüncül kalkınmanın gerçekleştirilmesi amacı ile adil paylaşan, kapsayıcı ve öğrenen toplum olarak belirlenen sosyal gelişme ekseni, 2014-2023 İstanbul Bölge Planı’nın dayandığı ana gelişme eksenlerindendir. İstanbul’un dinamik nüfus yapısını korumak ve tüm İstanbulluların ekonomik, politik, sosyal, kültürel hayata katılımları sağlayabilmek amacıyla eğitim, sağlık, güvenlik gibi temel ihtiyaçların sağlanması ve bu alanlarda hizmet kalitesinin artırılması öncelik alanları arasındadır.İstanbul Bölge Planı vizyonunu oluşturan 3. ana eksen ise keyifle yaşanan, özgün kentsel mekânlar ve sürdürülebilir çevre olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda; kapsayıcı vebütüncül bir planlama anlayışıyla İstanbul’un akıllı ve sürdürülebilir kentsel gelişimini sağlamak amaçlanmış olup İstanbulluların sosyal ve ekonomik süreçlere katılımlarının doğadan kopmadan ve yüksek yaşam kalitesi gözetilerek sağlanması; İstanbul’un tarihi ve kültürel mirasının ve İstanbul belleğinin korunması bu eksenin öncelik alanları arasında yer almıştır.
